18 augustus 2023 - Investeer ook op scholen in preventie
Jongerenwerk op scholen blijkt succesvol
Een kleine 1,5 jaar geleden startten onze jongerenwerkers op een VMBO-school in Katwijk. We liepen dagelijks rond in de pauzes en tijdens tussenuren. Een deel van de jongeren kende ons al van straat, maar voor velen waren we ‘nieuw’ Al snel wisten jongeren ons te vinden. Ze spraken ons aan en deelden hun zorgen.
Meestal ging het om kleine problemen. Zoals ‘ik ben bang dat ik blokkeer tijdens de toets' of ‘ik voel me onzeker op het schoolplein'. Maar ook over meer ingrijpende vragen als ‘hoe ga ik om met het geruzie van mijn ouders?' of ‘zal ik ook maar een mes gaan dragen?' naar aanleiding van een drugsmoord in de wijk. Wat ons opviel was de vanzelfsprekendheid waarmee we op school werden geaccepteerd door leerlingen en personeel en het gemak waarmee we onze rol als jongerenwerker konden invullen op het schoolplein.
Na de eerste mooie resultaten op deze VMBO-school volgende andere middelbare scholen. Ook daar blijken we steeds opnieuw heel toegankelijk te zijn voor jongens en meiden die even een duwtje nodig hebben. We zijn meer een maatje dan een hulpverlener. We zijn er en we zijn er op het juiste moment. We luisteren en stellen de juiste vragen. En omdat we niet ‘van-de-school’ zijn, praten jongeren vrijer over alle onderwerpen die hen interesseren of voor hen van belang zijn, zoals drugs, gender-, prestatie- en gezinsproblemen of eenzaamheid.
“Ik praat graag met een jongerenwerker over andere dingen dan die ik met school bespreek” - Leerling
In 25 jaar verviervoudigde het aantal jongeren en kinderen in de jeugdzorg
De Nederlandse jeugd krijgt steeds meer professionele jeugdzorg. De afgelopen 25 jaar steeg het gemiddelde van 1 op 27 naar 1 op 7 jeugdigen. Iedereen kent de wachtlijsten voor de zorg. Negen maanden wachten is geen uitzondering. De zorg kan het niet meer aan.
De oorzaken waarom de jeugd steeds vaker professionele zorg nodig heeft, zijn talrijk. Prestatiedruk, social media, corona, onzekere toekomst, milieu, armoede, ADHD, faalangst, echtscheidingen, woningnood, enzovoort, enzovoort. Wat opvalt is de enorme hang naar medicalisering in onze maatschappij. De DSM, ons diagnostisch classificatiesysteem, kende in 1952 nog maar 106 stoornissen en aandoeningen, anno 2013 waren dat er 400 (Bron: Bert Wienen, 2023)
Jongerenwerk in tussenpositie
Helaas stopt op steeds meer scholen de inzet van Jongerenwerk. De NPO-gelden raken op. Er is geen structurele financiering om onze inzet te continueren. We wisten dat dit kon gebeuren. Maar nu het realiteit is, valt het zwaar. Jongerenwerk heeft namelijk echt wat te bieden. Juist in deze tijd waarin de druk op de jeugdzorg onhoudbaar is en jongeren veel problemen ervaren in hun ontwikkeling naar zelfstandigheid.
Bert Wienen, associate lector Jeugd bij Hogeschool Windesheim stelt 'Jongeren hebben meestal geen behoefte aan professionele zorg, zij hebben behoefte aan echt contact'. Wienen constateert twee uitersten: enerzijds lijken kinderen te vroeg alles zelf op te moeten lossen. Anderzijds wordt er zodra dit niet lukt te snel professionele hulp ingeroepen. Er zit te weinig tussen.
Jongerenwerk op school blijkt tijdelijk
Wij denken dat Jongerenwerk juist in die tussenpositie een belangrijke rol heeft. Als ‘maatje’ zijn we toegankelijk waardoor jongeren gemakkelijk met hun vragen en zorgen bij ons terecht kunnen. We spreken hun taal en weten wat werkt. We kunnen net dat preventieve steuntje in de rug of die informatie geven, waardoor ze zelf hun probleem kunnen oplossen. Tegelijkertijd weten we ook dat we hen tijdig kunnen toeleiden naar zorg wanneer de problemen ernstig zijn. We zien op straat veel jongeren die zorg mijden en neigen tot schooluitval. Vanuit de relatie die gebaseerd is op vertrouwen, zijn jongerenwerkers in staat om ook hen te bereiken. De wisselwerking met school voegt echt iets toe.
“De leraren weten de jongerenwerkers sneller te vinden en vragen vaker hun expertise op specifieke casussen. Doordat de jongerenwerkers leerlingen vaak buiten de school kennen en in een ander klimaat zien, bereiken zij de leerlingen die voor de school onbereikbaar zijn. Jongerenwerkers en schoolpersoneel versterken elkaar, hierdoor is het contact zo vruchtbaar.” - Schooldirecteur
Er werken In Nederland ruim 32.000 mensen in de jeugdzorg. Er zijn 2000 jongerenwerkers. Het jongerenwerk krijgt over het algemeen veel lof en complimenten. Bijvoorbeeld door hun rol tijdens corona, maar is en blijft in getal een kleine beroepsgroep, die de afgelopen jaren niet is meegegroeid met de toenemende vraag. Wordt het geen tijd om met andere ogen naar de situatie van jongeren te kijken? Niet meer alleen vanuit het zorg-perspectief, maar vanuit de leefwereld. In een wereld die verre van ideaal is en waarin jongeren hun weg moeten vinden. Daar is zorg niet altijd het antwoord, maar juist echt contact. En dat biedt het Jongerenwerk op school. De meest natuurlijke vindplaats voor de jeugd. In samenwerking met school, zorg en veiligheid krijgen preventie en normalisatie de aandacht die nodig is om het tij te keren.
Jongerenwerk op scholen mag niet stoppen
Na deze best lange inleiding nu ons uiteindelijke punt: jongerenwerk op scholen blijkt succesvol en voorkomt uitval. Het is lastig om structurele financiering van het jongerenwerk op school te vinden. Ja, er waren NPO-gelden en er zijn innovatieve potjes, maar die zijn tijdelijk. En het reguliere onderwijsbudget is niet bedoeld voor jongerenwerk. Maar geld kan toch niet de reden zijn om jongeren op scholen zo’n effectieve ondersteuning te onthouden, zoals wij die bieden? Zeker in een tijd waarin de druk op de jeugdzorg onhoudbaar is en zoveel jongeren problemen ervaren op hun weg naar volwassenheid. Wij willen investeren, maar hebben beperkte middelen. Wie wil er met mij en met ons meedenken over en meedoen met slimme (financiële) oplossingen? Wij horen heel graag van je.
Door Margreet Adam (l) & Mariëlle de Mooij (r), Welzijnskwartier
