29 september 2-2023 - Onze gezonde twijfel #1: De kracht van jonge mantelzorgers Mariëlle de Mooij
Soms gooi ik een gewaagde stelling in een overleg. Niet omdat ik er rotsvast in geloof, maar omdat ik nieuwsgierig ben naar de reacties die het oproept. Zo zei ik laatst: "Jonge mantelzorgers hebben eigenlijk best een mooie voorsprong." Een uitspraak die eerst verbazing opriep, maar daarna een mooi gesprek opleverde over hoe wij jongeren met mantelzorgtaken zien. Waarom benaderen we hun situatie vaak als iets negatiefs in plaats van meer te belichten dat ze iets doen, waarmee ze hun levenservaring en veerkracht vergroten? Ofwel: zijn jonge mantelzorgers ‘zielig’ of juist sterk?
Klein beetje tekst en uitleg
Jonge mantelzorgers zijn kinderen en jongeren die opgroeien met een gezinslid dat chronisch ziek of gehandicapt is of een psychische aandoening heeft. Dus jongeren met een broer met het syndroom van down, een vroegdementerende of verslaafde vader of een depressieve moeder, om maar eens wat voorbeelden te noemen. Deze jongeren hebben meer dan gemiddelde zorgtaken thuis. Ik vind deze jongens en meiden trouwens stuk voor stuk geweldig. Gewoon omdat ze geweldig zijn. Kijk maar eens naar dit filmpje.
Campagne ‘Now it’s me time’
Of je nou Googled, beleidstukken leest of met onderwijs, gemeente, zorg of sociaal werkers praat, iedereen ziet deze extra zorgtaken als een probleem. Ik hoor dan steeds woorden als ‘grote impact’, ‘negatieve gevolgen op sociaal-emotionele ontwikkeling’, ‘geen tijd meer voor zichzelf’ en ‘daling of zelfs uitval op school’.
Vanuit dat perspectief hebben we de afgelopen maanden in o.a. de gemeente Teylingen een succesvolle campagne gedraaid voor Jonge Helden, zoals wij ze noemen. Onze Now-It’s-Me-Time-campagne heeft veel jongeren, ouders en partners bereikt. We hebben zelfs groepjes Jonge Helden samengebracht in lotgenotenavonden, waar ze even aan zichzelf kunnen denken (Me-Time). Wat opvalt is dat zij zichzelf niet herkennen in het begrip mantelzorger. Ze vinden wat ze doen heel normaal en willen zeker niet ‘zielig’ gevonden worden. Ook zijn ze zelf helemaal niet bezig met wat vaak wordt belicht in allerlei stukken: ‘de risicofactoren’ – nog zo’n mooie beleidsterm.
Jonge helden zijn sterk en krachtig
Ik begin me af te vragen of we het onderwerp jonge mantelzorgers soms te zwaar benaderen. En daardoor niet de doelgroep bereiken, die we willen bereiken. Richten we ons niet te veel op de mogelijke negatieve effecten van hun verantwoordelijkheden op jonge leeftijd en hun ‘bijzondere’ situatie? Juist ook, omdat ze zichzelf niet zo zien. Ik ben geen expert als het om Jonge Helden gaat, maar er blijken zeker ook positieve kanten aan hun situatie (bron):
• Jonge mantelzorgers leren door hun (zorg)taken relatief vroeg zelfstandig en onafhankelijk te zijn
• De jongeren leren veel praktische vaardigheden
• Het zorgen voor een naaste kan veel voldoening geven
• Het kan ook een sterkere familieband opleveren
• De jongeren hebben vaak meer oog voor problemen van anderen
Denk je met me mee?
Wegen de voordelen van zorgen op jonge leeftijd op tegen de nadelen? Dat is voor iedere jongere weer anders. Ja, we moeten absoluut waakzaam zijn op het welzijn van jongeren die thuis veel zorgtaken verrichten en/of zich vaak zorgen maken. Zeker als uitval in welke vorm dan ook dreigt. Maar moeten we alle Jonge Helden altijd willen vertellen dat ze het zwaar hebben? Ik heb het pasklare antwoord niet. Maar ik ben blij dat we bij Welzijnskwartier over dit soort dillema’s praten. We zijn een lerende organisatie en daar horen twijfels bij, toch?
Ik ben benieuwd of jij, als lezer, deze twijfels herkent. Laat het me zeker weten. Samen kunnen we blijven zoeken naar een evenwichtige kijk op jonge mantelzorgers. En wie weet ontdekken we nog meer kracht in hun verhaal.
Welzijnskwartier wil zichzelf continu ontwikkelen. In kennis, kunde, vaardigheden en interventies. We weten heel veel. Maar we hebben op grote en kleinere maatschappelijke uitdagingen de wijsheid niet in pacht. Door dilemma’s intern te agenderen, willen we Het Goede Gesprek met elkaar en met onze partners aangaan. Daar horen gezonde twijfels bij. Onze regiomanager en MT-lid Marielle de Mooij is een relatieve nieuwkomer in het sociale domein. Daarom heeft Welzijnskwartier juist haar gevraagd om lastige onderwerpen en afwegingen vanuit haar frisse blik aan het voetlicht te brengen.
Mariëlle de Mooij
Manager Sociale Innovatie